Ders İzle Online Ders İzle
A. TARİH BİLİMİ
Tarihin Tanımı:
Tarih, geçmiş zamanlarda yaşayan insan topluluklarının, her türlü faaliyetlerini yer ve zaman belirterek, sebep-sonuç ilişkisi içinde, tarafsız olarak anlatan bilim dalıdır.
Bütün yönleriyle insanlığın geçmişini inceler
Geçmişle gelecek arasında kurulan bir köprüdür
Tarih insanlığın ortak mirasıdır.
Tarih, insan topluluklarının sosyal, ekonomik, siyasi, kültürel, dini faaliyetlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini, kültürlerini, yer ve zaman belirterek, olayların sebeplerini, gelişmelerini ve sonuçlarını birlikte inceleyen bir bilim dalıdır.
Tarih sadece geçmişi araştırmakla kalmamakta, geçmişle günümüz ve gelecek arasında bir köprü görevi görmektedir.
Tarihine sahip çıkmayan, tarihini unutmuş bir millet, hafızasını kaybeden bir insana benzer.
Tarihin Konusu: Geçmiş zamanda yaşayan insan topluluklarının her türlü faaliyetidir.
Tarihimizi Öğrenmenin Gerekliliği:
Türk milleti tarihin en eski ve en köklü milletlerinden biridir. Türkler; Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarına yayılan devletler kurmuşlardır. Bu bölgelerde Türk dilinin, Türk sanatının, Türk kültürünün izleri bugün bile sürmektedir.
MÖ III. yüzyılda Hunlarla başlayan Türk Tarihi günümüze kadar varlığını sürdürmüştür.
Tarihimizi iyi öğrenmekle;
Vatan, Millet sevgimiz gelişecektir.
Millet olarak geleceğe daha güvenle bakabilecek duruma gelebiliriz.
Tarih Biliminde Yer ve Zamanın Önemi:
Yer ve zamanın belirtilmesiyle olayın gerçek olup olmadığını anlarız.
Olayın geçtiği yer ile olayın meydana geldiği zaman dilimi o olayın sebep ve sonuçlarını belirlememizde gereklidir. Çünkü o yerin iklimi, yaşam şartları, madenleri, o zaman içindeki nüfusu, o zaman içindeki toplumsal değerler olayın meydana geliş sebeplerini oluşturabilirler.
Tarih Biliminde Sebep-Sonuç İlişkisinin Önemi:
Tarihte, bütün olaylar bir zincirin halkaları gibi birbirine bağlıdır. Her olay kendisinden önceki olayın sonucu, kendisinden sonraki olayın sebebidir.
Önceki olayı bilmezsek, sonraki olayı kavrayamayız.
Tarih Biliminde Olay ve Olgu Kavramları:
Olay, insanları ilgilendiren, sosyal, siyasal ve dînî alanlarda meydana gelen, başlangıcı ve bitişi beli olan gelişmedir.
Olgu, aynı özellikteki tarihi olayları kapsayan ve belli bir süreci ifade eden genel bir kavramdır. Meselâ:
Olay > Anadolu’nun Türkler tarafından fethi
Olgu > Anadolu’nun Türkleşmesi
Olay > Amerika’nın keşfi
Olgu > Sömürgeciliğin başlaması
2. Tarih Biliminin Yöntemi
Tarih biliminin en önemli özelliği, tekrar edilememesi, deney ve geçmiş olaylarda gözlemlerin yapılamamasıdır.
Tarih biliminin yöntemi; kaynakların araştırılması, tasnif, tahlil, tenkit ve sentezinin yapılmasıdır.
Tarihî olayları araştıran bir tarihçi, sırasıyla aşağıdaki yöntemleri uygular.
1. Kaynak Arama: Önce olayla ilgili kaynaklar aranır. Kaynaklar ikiye ayrılır:
a) Ana Kaynaklar (Birinci El Kaynaklar): Olayın geçtiği döneme ait kaynaklardır.
b) İkinci El Kaynaklar: Ana kaynaklardan yararlanılarak hazırlanan kaynaklardır.
Ayrıca kaynakları yazılı ve yazısız kaynaklar diye de ikiye ayırabiliriz:
1.Yazılı Kaynaklar: Kitabeler, fermanlar, kanunlar, mahkeme kayıtları, noterlik yazıları, gazeteler, dergiler vb…
2.Yazısız (Sözlü) Kaynaklar: Evler, kaleler, tapınaklar, heykeller, silah, eşyalar, destanlar, efsaneler, fıkralar, atasözleri örf ve adetler vb…
2. Verileri Tasnif, Tahlil ve Tenkit Etme:
a) Tasnif (Sınıflandırma): Elde edilen bilgiler zamana, mekâna ve konuya göre tasnif edilir.
b) Tahlil (Analiz, İnceleme) : Kaynaklardan elde ettiğimiz bilgiler güvenilir mi? Karşılaştırma yapılarak bilgiler bu yönde incelenir.
c)- Tenkit (Eleştiri): Elde edilen bilgilerin işe yarayıp yaramadığı, hangi bilgilerin kullanılacağı belirlenir.
3. Sentez (Birleştirme): Kaynaklardan elde edilen bilgilerin düzenlenerek yazılması aşamasıdır. Yazarken;
– Olaylar, o dönemin şartları göz önüne alınarak,
– İyi bilinmeyen bir olayı, benzer olaylarla açıklamaya çalışmamak ilkelerine dikkat edilmelidir.
3. Tarihin Tasnifi (Sınıflandırılması)
1. Zamana Göre Sınıflandırma: (Ortaçağ Tarihi, 15. Yüzyıl Tarihi gibi…)
2. Mekâna (Yere) Göre Sınıflandırma: (Türkiye Tarihi, Avrupa Tarihi gibi…)
3. Konuya Göre Sınıflandırma: (Tıp Tarihi, Sanat Tarihi gibi…)
Tarihin Sınıflandırılmasının Sebebi: Öğrenmeyi, öğretmeyi ve araştırmayı kolaylaştırmaktır.
4. Tarihin Diğer Bilimlerle İlişkisi
Tarihin Diğer Bilimlerle İlişkisi:
1. Coğrafya: Tarih, olayın geçtiği yerin fizîki ve beşerî özelliklerini Coğrafya’dan öğrenir.
2. Arkeoloji (Kazı Bilimi): Toprağın ve suyun altında kalmış olan tarihi eserleri ortaya çıkarır.
3. Kronoloji (Takvim Bilgisi): Tarihi olayların zamanlarını belirleyerek, meydana geliş sıralarını düzenler.
4. Paleografya: Eski yazıların okunmasını sağlayan bilim dalıdır.
5. Epigrafya (Kitabeler Bilimi): Taş, mermer gibi sert cisimler üzerine yazılan yazıları inceler.
6. Sosyoloji (Toplum Bilimi): Sosyal olayları, insanlar ve toplumlar arası ilişkileri inceler.
7. Antropoloji: Toplumların ırk yapılarını inceler.
8. Filoloji (Dil Bilimi): Dilleri ve diller arasındaki bağları inceler.
9. Etnografya: Örf,adet, gelenek ve görenekleri inceler.
10. Diplomatik: Günümüze kadar gelmiş olan resmi belgeleri, fermanları vb. inceler.
11. Heraldik (Mühür Bilimi): Resmi belgelerdeki mühür, arma ve özel işaretleri inceler.
12. Nümizmatik / Meskûkat (Para Bilimi): Eski paraları inceler.
13. Kimya (Karbon 14 Metodu): Herhangi bir tarihî eserin yaşını hesap eden bilimdir.
14. Onomatoloji: Yer adlarını inceleyen bilim dalıdır.
15. Şecere: Soy kütüğü bilimidir.
16. Sigilografi: Mühürleri inceler.
Bunlardan başka tarihe yardımcı bilimler arasına Felsefe, İstatistik, Psikoloji, Astronomi, Tıp gibi bir çok bilimi katabiliriz.
B. ZAMAN VE TAKVİM
1. Takvimin Ortaya Çıkışı ve Tanımı
Takvim zamanı günlere, aylara, yıllara bölme metodudur.
İnsanlar zamanı ölçerken ölçü aracı olarak Güneşi ve Ay’ı kullanmışlardır.
Güneşi kullananlar dünyanın güneş etrafında bir tam dönüşünü esas almışlardır (365 gün 6 saat). Bu şekilde oluşturulan takvimlere Güneş Takvimi diyoruz.
Ay’ı kullananlar ise Ay’ın Dünya etrafında 12 kez dönmesini (12 x 29.5 =354) esas almışlardır. Bu şekilde oluşturulan takvimlere Ay Takvimi diyoruz.
Tarihte ilk güneş takvimini Mısırlılar, ilk ay takvimini de Sümerler kullanmışlardır.
Her toplum kendi takvimini oluştururken kendileri için önemli saydıkları bir günü başlangıç olarak kullanmışlardır.
Romalılar, Roma’nın kuruluşunu,
Müslümanlar, hicreti,
Hıristiyanlar, Hz. İsa’nın doğumunu gibi…
2. Türklerin Kullandıkları Takvimler
1. 12 Hayvanlı Türk Takvimi:
Türklerin kullandığı en eski takvimdir. Güneş yılını esas alır . Bu takvimde her yıl bir hayvan adıyla anılıyordu.
2. Celâlî Takvimi:
Büyük Selçuklular zamanında Melikşah tarafından Ömer Hayyam ve ekibine hazırlatılan bu takvim güneş yılına göre hazırlanmıştı.
3. Hicrî Takvim:
Ay yılını esas alır. Başlangıç olarak Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicret ettiği 622 yılını alır. Günümüzde Ramazan ayı, kutsal gün ve gecelerde bu takvimi kullanmaktayız.
4. Rûmî Takvim:
Osmanlı Devleti’nde resmî ve mâlî işlerde kullanılmak üzere 19. yüzyıl başlarından itibaren yürürlüğe giren takvimdir. Güneş yılını esas alır.
5. Milâdî Takvim:
1926’dan itibaren kullandığımız takvimdir. Güneş yılını esas alır. Temeli Mısırlılara dayanır. İyon ve Yunanlılar kanalıyla Batı’ya aktarılmıştır. Romalılar Sezar zamanında Jülyen takvimi olarak düzenlemiş ve kullanmışlardır. Yeniçağ’da Papa XII.Gregor tarafından yeniden yapılan düzenlemelerle Gregoryen Takvimi olarak anılmıştır. Miladî takvim Hz. İsa’nın doğuşunu başlangıç olarak kabul eder.
