Osmanlı’da Nüfuz Mücadelesi ve Demiryolu Savaşları

Avrupa devletleri Osmanlı topraklarında nüfuz bölgeleri kurmak ve daha sonra da bu bölgeleri sömürge imparatorluklarına katmak  amacıyla  Osmanlı’da  demiryolu yapımına önem verdiler. Avusturya Balkanlarda, Rusya doğuda, Fransa, Suriye ve civarında  demiryolu  yaparak önce iktisadi sonra siyasi bakımdan bölgeleri ele geçirmek amacındaydılar. Almanya ise Berlin-Bağdat hattı ile Anadolu ve Irak’ı bir Alman kolonisi hâline getirmek istiyordu.

Almanya’nın doğuya doğru genişlemesine İngiltere’nin bütün gücüyle karşı çıkacağı açıktı. Orta Doğu petrolünü, Mısır ve Hindistan’ı tehdit eden bir genişlemeye müsaade  edemezdi. İttihat ve Terakki’nin güç kazandığı II. Meşrutiyet’in ilanından sonraki dönemde  geleneksel İngiliz dostluğunun yerini Almanya ve Avusturya’ya duyulan dostluk aldı.

Osmanlı Almanya yakınlaşması ile Alman sermayesi Osmanlı ülkesine akmaya başladı. Almanya, devlete sağladığı mali hizmetler karşılığında Anadolu’da demiryolu imtiyazları elde etti. 1889’da Anadolu Osmanlı şömendöfer kumpanyası kuruldu. Üç yıl sonra da  Haydarpaşa-İzmit  hattı Ankara’ya  bağlandı. 1896 da Eskişehir-Konya demiryolu tamamlandı. Şirket daha sonra Konya-Basra Körfezi demiryolu imtiyazını da elde etti. Düşünülen hat Toroslar’ı aşıp Adana’ya inecek, oradan doğuya dönerek Fırat’ı aşıp Musul üzerinden Bağdat’a ve nihayet Basra’ya ulaşacaktı.

Osmanlı Devleti’nin Almanya ile iyi yönde gelişen ilişkileri ithalat yaptığı ülkelerin oranlarını da değiştirdi. İngiltere’nin ikiyüzlü politikasına duyulan tepki uluslararası ticarete de yansıdı. Bundan sonra İngiltere ve Fransa’dan yapılan ithalat azalırken Almanya ve Avusturya’nın Osmanlı’ya daha fazla mal sattığı görüldü.