Ders İzle Online Ders İzle
KARAHANLILAR (?-1212)
9. Sınıf Tarih dersi Türk-İslam Devletleri (10-13. yüzyıllar) ünitesi Karahanlılar konusunun özetini aşağıdan okuyabilirsiniz. KPSS Tarih hazırlığı yapan arkadaşlarımızın konuyu mutlaka dikkatlice okuması gerekir.
Karahanlı Devleti Kısa Özet:
Karahanlı Devleti, Karluk, Çiğil, Yağma ve Tuhsı gibi Türk boyları tarafından Türkistan’da kurulmuştur. Karahanlıların bilinen ilk hükümdarı Bilge Kül Kadir Han, Maveraünnehir’deki Samanoğulları ile mücadelelerde bulundu. Kadir Han, 893’te başşehri Kaşgar’a taşıdı. Bu dönemde yeğeni Satuk Buğra Han Müslümanlarla temas kurdu ve Karahanlıların başına geçince de İslâmiyet’i kabul etti (920).
Bu zaman diliminden sonra Abdülkerim Satuk Buğra Han adıyla anıldı. Ancak Karahanlı sınırları dahilindeki halkın bütünüyle İslâmiyet’i seçmesi Satuk Buğra Han’ın oğlu Baytaş zamanında gerçekleşmiştir. Ebu Nasr Ahmet devrinde, kardeşi İlig Nasr Gazneliler ile ittifak kurarak Samanoğulları Devleti’ne son verildi (999). Ebu Nasr Ahmet, Abbasi halifesi tarafından bir İslâm hükümdarı olarak tanınan ilk Karahanlı hanı olmuştur. Karahanlı Devleti’nin sınırları Balasagun, Özkent ve Tarım Havzası’nın batı kısmı ile Karakurum Dağları çevresine kadar yayılmıştı. Karahanlıların güneyinde Gazneliler bulunmaktaydı. Hükümdar ailesi arasında çıkan anlaşmazlıklar sonucunda Karahanlı devlet Doğu ve Batı olmak üzere ikiye bölündü. (1042).
Doğu Karahanlı Devleti (1042-1211) Devletin başkenti, zaman zaman Balasagun, Talaş ve Kaşgar kentleri olmuştur. Önce Büyük Selçuklulara bağlanan devlet 1130’da Karahıtaylar tarafından yıkılmıştır. Bölgenin tamamı Cengiz Han tarafından istilâ edildi.
atı Karahanlı Devleti (1042-1212): Devletin merkezi ilk zamanlar Özkent idi. Harzemşahlar bölgedeki Moğol hâkimiyetine son vermiş, son Karahanlı hükümdarı Osman Han’ı da ortadan kaldırarak, bu devleti yıkmışlardır (1212).
Karahanlı Devleti Madde Madde
Kara: Güçlü, kuvvetli
Diğer Adı: İlighanlılar
Bilinen İlk Hükümdarı: Bilge Kül Kadir Han
Kurulduğu Yer: Türkistan
Başkentleri: Balasagun, Semerkand, Kaşgar
Kuran Türk Boyları: Karluk, Yağma, Çiğil, Tuhsi
Hâkimiyet Sahası: Türkistan (Muaveraünnehir, Tarım Havzası)
En Güçlü Hükümdarı: Yusuf Kadir Han
Müslüman Olan Hükümdarı: Satuk Buğra Han (Abdülkerim)
Yıkılışı: Hanedan üyeleri arasındaki anlaşmazlıklar neticesinde devlet 1042 de doğu ve batı olmak üzere 2’ye ayrıldı. Doğu Karahanlılar’a Karahitaylar (1211) Batı Karahanlılar’a Harzemşahlar (1212) son verdi.
Karahanlılar’ın Tarihteki Yeri ve Önemi:
1. İlk Türk İslam devletidir.
2. İkili devlet teşkilatını kullanan son Türk devletidir. (2’ye bölünerek yıkılan son Türk devletidir.)
3. Türkçeye önem vermişler ve resmi dil olarak kullanmışlardır.
4. Türk tarihinde ilk defa kervansaray (ribat) ve medrese (Satuk Buğra Han tarafından Semerkant’ta) kurmuşlardır.
5. Dünya tarihinde ilk defa medreselere (üniversitelere) özerklik tanımışlar ve fakir öğrencilere burs vermişlerdir.
6. İlk Türk İslam devleti olması sebebiyle bazı yönlerden Türk devleti bazı yönlerden İslam devleti özellikleri taşırlar.
- Kadılık, muhtesiplik (din kurallarına göre esnafı denetleyen, belediye hizmetleri ve güvenlik işlerine bakardı) ve cihat konularında İslam müesseselerini benimsediler.
- Hâkimiyet anlayışı, saray teşkilatı, merkez ve taşra teşkilatı ile askeri teşkilatta Türk özelliklerini korudular.
