9. Sınıf Tarih dersi TÜRK-İSLAM DEVLETLERİ (10–13.YÜZYIL) ünitesi İLK TÜRK-İSLAM DEVLETLERnde Kültür ve Medeniyet konusunun alt başlığı olan Toprak Yönetimi konusunun özetini aşağıdan okuyabilirsiniz. KPSS Tarih hazırlığı yapan arkadaşlarımızın konuyu mutlaka dikkatlice okuması gerekir.
İlk Türk-İslam Devletlerinde Kültür ve Medeniyet
Toprak Yönetimi
İlk Türk – İslam devletlerinde topraklar devlete ait topraklar ve mülk topraklar olarak iki ana kısma ayrılırdı. Mülk topraklar oldukça sınırlıydı. Kişilere ait olan ev, ağıl, bahçe gibi gayrimenkuller özel mülk kabul edilirdi. Devlete ait topraklarda kendi içinde şöyle sınıflandırılmıştır:
* Has topraklar: Gelirleri sultana ayrılan topraklardır.
* Haraci topraklar: Gayrimüslimlerin işledikleri topraklara haraci topraklar denirdi. Bu ismin verilmesinde gayrimüslimlerden alınan haraç vergisi belirleyici olmuştur.
* Vakıf topraklar: Gelirleri kamu yararı ve sosyal ihtiyaçlar için ayrılan topraklardır. Bu topraklar hayır amaçlı kullanıldığı için kâr etmek için kullanılamaz.
* İkta topraklar: Maaş karşılığında devlet görevlilerine verilen topraklardır. Bu toprakların vergi toplama hakkı ikta sahiplerine aittir. Buna karşılık toplanan verginin bir kısmı ile kendi geçimini sağlayan ikta sahibi geri kalan kısmı ile atlı asker yetiştirmekle yükümlüdür. Bu sistem Osmanlılar tarafından geliştirilerek “tımar sistemi” adıyla uygulanmıştır.
İkta sistemi ile
* Devlet para harcamadan güçlü bir ordu beslemiştir.
* Toprağın verimli kullanımı sağlanmıştır.
* Üretimde süreklilik sağlanmıştır.
* Devlet otoritesi güçlenmiştir.