Ders İzle Online Ders İzle
9. Sınıf Tarih dersi TÜRK-İSLAM DEVLETLERİ (10–13.YÜZYIL) ünitesi İLK TÜRK-İSLAM DEVLETLERnde Kültür ve Medeniyet konusunun alt başlığı olan Dil ve Edebiyat konusunun özetini aşağıdan okuyabilirsiniz. KPSS Tarih hazırlığı yapan arkadaşlarımızın konuyu mutlaka dikkatlice okuması gerekir.
İlk Türk-İslam Devletlerinde Kültür ve Medeniyet
Dil ve Edebiyat
Türk – İslâm Devletleri Türk, Fars ve Arapların yaşadığı bölgelerde kurulmuş olduğu için halk, kendi dilini korumuş, resmi yazışmalarda Türkçe, Arapça ve Farsça kullanmışlardır.
Karahanlı Devletinde; Resmi dil Türkçeydi. Karahanlı Devleti’nde Yağma, Karluk, Çiğil boylarının konuştuğu lehçelerin kaynaşmasından “Hakaniye” Türkçesi denilen Karahanlı Türkçesi ortaya çıkmıştır. Uygur alfabesini kullanmışlardır.
Gazneliler: Arap alfabesini, yazı dilinde de Arapça ve Farsçayı birlikte kullanmışlardır.
Büyük Selçuklular da; Arap alfabesini ve resmi yazı dili olarak Farsçayı kullanmışlardır. Saray ve halk ise Türkçe konuşmaktaydı.
Not: Türk-İslam Devletleri’nde farklı dillerin etkili olmasının sebebi bu devletlerin kurulduğu bölgede yaşayan milletlerdir. Özellikle Selçuklu ve Gaznelilerde Arapça ve Farsçanın yaygınlığı Türkçenin gelişimini yavaşlatmıştır.
BU DÖNEMDEKİ ESERLER
Kutadgu Bilig: Eserin adı “mutluluk veren bilgi” anlamına gelir. Yazarı, Yusuf Has Hacip‘tir. Karahanlılar zamanında (XI. yy. -1070) yazılmış olan eserde ideal bir devlet yönetiminin nasıl olması gerektiği üzerinde durulmuştur. Eserin dilinde Arapça ve Farsça etkisi yoktur, İslami dönem Türk edebiyatının ilk örneğidir.
Divan-ı Lugat-it Türk: Eserin adı, “Türk Dilinin Toplu Sözlüğü” anlamına gelir. Kaşgarlı Mahmut tarafından XI. yüzyılda yazılmıştır. Adından da anlaşılacağı gibi eser bir sözlüktür. Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılmıştır. Bundan dolayı, Türkçenin Arapça karşısında savunulduğu bir eser olarak değerlendirilmiştir. Eserde Türkçe sözcüklerin anlamları Arapçayla açıklanmakta ve her maddeden sonra birtakım Türkçe metinler örnek olarak verilmektedir.
Atabetü‘l-Hakayık: Eserin adı “gerçeklerin eşiği” anlamına gelmektedir. Yazarı Edip Ahmet’tir. XII. yüzyılda yazılmıştır. Okuyucuya dini öğütler veren bu eserde hem dörtlük, hem de beyit nazım birimleri kullanılmıştır.
Divan-ı Hikmet: Ahmet Yesevi tarafından XII. yüzyılda yazılan eser, tasavvuf felsefesinin yayılmasını amaçlamıştır. Didaktik nitelikli bir eserdir. Türk tasavvuf edebiyatının ilk örneği sayılır.
Siyasetname: Büyük Selçuklu Devleti’nin ünlü vezir-i Nizam’ül Mülk tarafından yazılan eser Sultan Melikşah’a sunulmuştur. Devlet yönetimi ile ilgili önemli bilgiler içermektedir.
Şehname: Firdevsi tarafından yazılan eser Türk – İran savaşlarını anlatır.
