II. Viyana Kuşatması, Kutsal İttifak ve Karlofça Antlaşması Konu Anlatımı

Kutsal İttifak karşısında başarısız olan Osmanlı Devleti ile ittifak devletleri arasında İngiltere ve Hollanda’nın aracılık yapma nedenleri neler olabilir?

Osmanlı Devleti’nin ilk defa büyük ölçüde toprak kaybetmesinin Osmanlı yöneticileri ve ordusu üzerinde etkileri neler olabilir?

Rusya’nın İstanbul’da sürekli elçi bulundurmasını Osmanlı-Rus ilişkileri açısından değerlendiriniz.

10. sınıf tarih dersi 3.ÜNİTE: ARAYIŞ YILLARI  17. YÜZYIL (1600 -1700)  nın konusu olan IV. Mehmet Dönemi Siyasi Olayları konusunun alt başlığı olan II. Viyana Kuşatması, Kutsal İttifak ve Karlofça Antlaşması konu anlatımını aşağıdan okuyabilirsiniz.

II. Viyana Kuşatması

Avusturya savaşlarının yeniden başlamasının nedeni Macaristan olaylarıdır. Macaristan’ın Avus­turya’ya kalan bölgesinde yaşayan Macarlar Avus­turya İmparatoru l. Leopold’in baskısına uğradılar. Mezhep özgürlüğünün kaldırılmasından etkilenen Macarlar İmre Tökeli başkanlığında ayaklanarak Osmanlılardan yardım istediler. Sadrazam Merzifonlu Karar Mustafa Paşa, bir asırdır ciddi zaferlere susamış ve eski devirlerdeki fütuhatı özleyen ordu ve toplumun etkisiyle Viyana’yı kuşattı, l. Leopold Almanya içlerine çekilince Viyanalılar kendilerini sa­vundular. Papa, Hıristiyan dünyasını Viyana’nın yar­dımına çağırdı. Osmanlı ordusu 60 gün boyunca şehre 18 büyük yürüyüş yapmıştı. Merzifonlu Viya­na’nın yağma edilmesini istemediğinden son yürü­yüşü devamlı geciktiriyordu. Viyana’nın imdadına Lehistan Kralı Jan Sobiyeski yetişti. Kırım kuvvetle­rinin yeterli gayreti göstermemesi ile Türk ordusu iki ateş arasında kaldı. Osmanlı Ordusu büyük bir bozguna uğrayarak Belgrat’a kadar çekildi. Dağılan kuvvetleriyle Belgrat’a çekilen Merzifonlu IV. Mehmet’in emriyle idam edildi.

Osmanlı ordularının başarısız olmalarında:

1. Kuşatma için gerekli topların getirilmemesi.
2. Avrupalı devletlerin Viyana’nın yardımına gelmeleri.
3. Merzifonlunun son yürüyüşü sürekli gecik­tirmesi.
4. Şehrin güçlü surlarla çevrilmiş olması
5. Tuna’yı korumakla görevli Kırım Han’ının görevini yapmaması etkili olmuştur.

Önemi:

1. Galip gelebilecek Osmanlı ordusu, içteki bozulmanın orduya yansıması ile tarihimizdeki en büyük bozgunlarından birine uğradı.
2. Osmanlı Devleti’nin Avrupa üzerindeki yaptırım gücü sona erdi.
3. Osmanlı Devleti’ne karşı Avrupa’nın güçlü devletleri “Kutsal ittifak” kurarak saldırıya geçtiler.
4. Osmanlı Devleti, Avrupa karşısında top­rak kaybetmeye başladı.
5. Batıda Türklerin yenilebileceği ve Avrupa’dan atılabileceği düşüncesi doğdu. Böylece Türklerin SAKARYA SAVAŞI’na kadar sürecek bir geri çekilme süreci başlamış oldu.

d. Kutsal İttifak ve Savaşlar (1683–1699):

Kutsal ittifak Devletleri ile Osmanlı Devleti arasındaki savaşlar yaklaşık 16 yıl sürdü. (Bu arada IV. Mehmet yeniçerilerin isyanıyla tahttan indirildi. Yerine sırasıyla II.  Süleyman, II. Ahmet ve II. Mustafa padişah oldular.) Viyana bozgunu Papa’nın da gayretleriyle Os­manlı Devleti’ne karşı Haçlı Birliği’nin kurulmasına neden oldu. Avusturya, Venedik, Lehistan, Rusya ve Malta bu birliğe katıldılar. Venedikliler Mora’ya ve Dalmaçya kıyılarına, Rusya Azak çevresine, Le­histan Podolya ve Boğdan’a Avusturya ise Macaris­tan ve Erdel bölgelerine saldırdı. 16 yıl süren sa­vaşlarda Osmanlı orduları hemen her yerde yenil­di. Padişah II. Mustafa (1695–1703) bizzat sefere çıktıysa da başarılı olamadı, İngiltere ve Felemenk elçilerinin aracılığıyla Belgrat civarındaki Karlofça kasabasında Avusturya, Venedik ve Lehistan dele­geleri ile Karlofça Antlaşması yapıldı (1669). Buna göre;

1.         Temeşvar ve Banat hariç bütün Macaris­tan ve Erdel Beyliği Avusturya‘ya bırakıldı.

2.         Podolya ve Ukrayna Lehistan‘a bırakıldı.

3.         Karlofça Antlaşması 25 yıl sürecek ve Avus­turya’nın garantisi altında bulunacaktı.

4.         Mora ve Dalmaçya kıyıları Venedik‘e verildi.

Önemi:

1. Karlofça Antlaşması ile Os­manlı Devleti batıda ilk defa toprak kaybına uğradı.
2. Avrupa,  Osmanlı baskısından kurtularak karşı saldırılara geçme imkânı buldu. Osmanlı’nın Balkanlardan atılabileceği düşüncesi doğdu.
3. Osmanlı Devleti’nin Duraklama devri sona erdi. Gerileme devri başladı.
4. Osmanlı Devleti’nin askeri gücünün yeter­sizliği tamamen anlaşıldı.
5. Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyılda Karlofça ve İstanbul Antlaşması ile kaybettiği toprakları geri alabilmek amacıyla Avusturya, Venedik ve Rusya ila savaşlar yaptı.
6. Macaristan’ın kaybedilmesiyle Osmanlı Devleti’nin Orta Avrupa egemenliği sona erdi.
7. Kutsal ittifakla yapılan savaşlar sırasında sefere çıkan II. Mustafa ordusunun başın­da sefere çıkan son Osmanlı Padişahıdır.
8. Karlofça Antlaşması, Osmanlı topraklarını paylaşmayı hedef alan ilk devletlerarası antlaşmadır.
9. Karlofça ile başlayan geri çekilme süreci Sakarya Meydan Muharebesi’ne kadar sürecektir.

1700-İstanbul Antlaşması:

1. Ruslarla da Karlofça Antlaşması’nı tamamla­yan İstanbul Antlaşması imzalandı (1700).
2. Azak kalesi ve çevresi Rusya’ya bırakıla­caktı.
3. Ruslar savaş sırasında işgal ettikleri yerle­ri geri vereceklerdi.
4. Rusya İstanbul’da bir elçi bulundurabilecekti.
5. Ruslar Kudüs’ü serbestçe ziyaret edebile­ceklerdi.

Önemi:

• Rusya, sıcak denizlere inme imkânına kavuştu.
• Osmanlı’nın iç işlerine karışma fırsatı buldu.