Anadolu’da İkinci Türk Beylikleri Dönemi Konu Anlatımı KPSS Tarih

Kısmen tarih-9 Türkiye Tarihi ünitesinin kısmen de tarih-10 dersi Beylikten Devlete ünitesinin parçası olan Anadolu’da 2. Türk Beylikleri Dönemi konu anlatımı özellikle KPSS’de her sene soru çıkan konulardandır. Lütfen kısa özetimizi dikkatli okuyunuz.

ANADOLU’DA İKİNCİ TÜRK BEYLİKLERİ DÖNEMİ

13. yy sonlarına doğru Anadolu’da Moğol baskısının azalması ve Türkiye Selçuklu Devleti’nin çöküş sürecine girmesi üzerine Anadolu’nun farklı yerlerinde Selçuklular­dan kopan beylikler ortaya çıkmıştır. Anadolu Selçuklu Devleti’nin dağılmasıyla ortaya çıkan en önemli Türk beylikleri şunlar­dır:

 

KARAMANOĞULLARI (1256 – 1487)

Kurucu: Kerimuddin Karaman

Yerleşim Merkezi: Merkez Konya olmak üzere İç Ana­dolu Bölgesidir. Kendilerini Türkiye Selçuklu Devletinin mirasçısı saymışlardır.

Osmanlı Devletini Anadolu Türk birliğini kurmak hususunda en çok uğraştıran beyliktir. Karamanoğulları Türkçeyi resmi dil olarak kabul eden ilk Anadolu Türk beyliğidir. (1277)

Not: Karamanoğlu Mehmet Bey 13 Mayıs 1277’de yayınladığı fermanda “Bundan sonra divanda, sarayda, dergâhta mecliste ve meydanda Türkçeden başka dil kullanılmaya­caktır,” diyerek Türkçeyi resmi dil olarak ilan etmiştir.

GERMİYANOĞULLARI (1299 – 1429)

Kurucu: I. Yakup Bey

Yerleşim Yeri: Kütahya, Simav, Kula ve Denizli çevresidir.

Germiyanoğulları 1429’da II. Murat zamanında tamamen Osmanlılara bağlanmıştır.

 

CANDAROĞULLARI (İsfendiyarogulları) (1292- 1461)

Kurucu: Şemseddin Yaman Candar

Yerleşim Yeri: Kastamonu, Sinop ve çevresidir.

Candaroğulları Beyliği Fatih Sultan Mehmet tarafından Osmanlılara bağlanmıştır.

 

KARESİOĞULLARI (1304 – 1360)

Kurucu: Karesi Bey

Yerleşim Yeri: Balıkesir, Bergama, Susurluk, Edremit ve çevresidir.

Orhan Bey tarafından Osmanlılara bağlanmıştır. Denizci bir beylik olduğu için Osmanlıların Rumeli’ye geçişlerini kolay­laştırmıştır. (Donanmaları Osmanlı Donanmasının temelini oluşturdu.) Osmanlıların topraklarına kattığı ilk beylik Karesioğullarıdır.

 

MENTEŞEOĞULLARI (1261 – 1424)

Kurucu: Menteşe Bey

Yerleşim Yeri: Muğla’da Fethiye ve Söke sahillerinden Denizli’ye kadar uzanan bölgede yer almışlardır.

Menteşeoğullarına 1424’te II. Murat son vermiştir.

AYDINOĞULLARI (1308 – 1426)

Kurucu: Aydınoğlu Mehmet Bey

Yerleşim Yeri: Aydın’da Selçuk ve Tire çevresidir.

Aydınoğullarına 1426’da II. Murat son vermiştir.

 

SARUHANOĞULLARI (1313 – 1410)

Kurucu: Saruhan Bey

Yerleşim Yeri: Manisa’dır.

Çelebi Mehmet (I. Mehmet) tarafından siyasi varlıklarına son verilmiştir.

Güçlü bir donanma kurup Ege adalarına seferler düzenle­mişlerdir.

 

DULKADİROĞULLARI (1337 – 1515)

Kurucu: Zeyneddin Karaca Bey

Yerleşim Yeri: Maraş-Elbistan ve çevresidir.

Dulkadiroğulları Beyliği Memlükler ile Osmanlı Devleti arasında bulunduğu için hem Osmanlı Devleti hem de Memlükler beyliğin kendilerine bağlı olması için birbirleriyle mücadele etmişlerdir. Osmanlı Devleti Yavuz Sultan Selim Döneminde 1515’te Turnadağı Savaşı ile Dulkadiroğulları Beyliği’ni topraklarına katmıştır.

 

HAMİDOĞULLARI (1300 – 1423)

Kurucu: Hamidoğlu Dündar Bey

Yerleşim Yeri: Isparta ve çevresidir.

Beyliğin topraklarının bir bölümü I. Murat Döneminde satın alınarak Osmanlı topraklarına katılmıştır. Yıldırım Bayezid Döneminde tamamen Osmanlı Devleti’ne katılan beylik, Ankara Savaşı’ndan sonra tekrar kuruldu. 1423’te II. Murat Hamidoğulları Beyliğini tekrar Osmanlı topraklarına kattı.

 

RAMAZANOĞULLARI (1353-1608)

Kurucu: Ramazan Bey

Yerleşim Yeri: Adana ve çevresidir.

Yavuz Sultan Selim Döneminde Osmanlı Devleti’ne bağ­lanmıştır. Beyliğin varlığına 1608 yılında son verilmiştir.

Not: Osmanlı Devleti ile Memlükler arasındaki tampon bölgede bulunan Dulkadiroğulları ve Ramazanoğulları beylikleri iki devlet arasındaki mücadelelerde etkili rol oynamışlardır. Osmanlı ve Memlûk devletleri bu beylikleri nüfuzları altına almaya çalışmışlardır.

 

 

OSMANOĞULLARI (1299 – 1922)

Osmanoğulları Oğuzların Kayı Boyuna mensuptur. Osman Bey tarafından Söğüt ve Domaniç çevresinde kurulan Osmanoğulları Beyliği kısa bir sürede hızla büyüyerek dünyanın en güçlü devletlerinden biri haline gelmiştir.

 

ERETNA (1335-1381) VE KADI BURHANETTİN DEVLETİ (1381-1398)

Kurucu: Eretna Bey

Yerleşim Yeri: Sivas ve çevresidir.

1381 yılında Eretna Devleti’nin vezirliğini yapan Kadı Burhanettin, Eretna Devleti’ni yıkıp bağımsızlığını ilan etti.

Kadı Burhanettin, Akkoyunlularla yaptığı mücadelede ölün­ce Timur tehlikesinden endişelenen Sivas halkı, şehri Yıldı­rım Beyazıt’a teslim etti.

 

BEYLİKLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ

*         Anadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılması ve Moğol ege­menliğinin Anadolu’da sona ermesiyle kurulmuşlardır.

*         Bu beyliklerin çoğu Yıldırım Beyazıt Döneminde Osmanlı egemenliğine girmiş, ancak Ankara Savaşından sonra Karesioğulları ve Eretna Beyliği dışında diğerleri yeniden kurulmuşlardır. Kesin olarak Yavuz Sultan Selim zama­nında Osmanlı’ya katılmışlardır.

*         Anadolu’da Türk kültür ve medeniyetine olumlu katkılar yapmışlardır.

*         Anadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından sonra halkın dirlik ve düzenin sağlanmasında rol oynamışlardır.

*         Moğol baskısından kaçan Türkmenlerin yerleşik hayata geçmelerinde ve batı Anadolu’daki nüfusun artmasında etkili olmuşlardı.

 

Not: Anadolu Selçukluları ve Beylikleri Döneminde Türk Denizciliği:

Anadolu’ya yerleşen Türkler önceleri kara devleti özelliği taşıyorlardı. Fetih siyaseti denizlere doğru yayılınca denizci­liğe de ilgi duymaya başladılar. Türklerin ilk denizcilik çalış­maları Çaka Bey tarafından başlatılmıştır. Çaka Bey, 1081 yılında İzmir’i Bizanslılardan almış ve burada bir beylik kurmuştur. Çaka beyin ilk Türk donanmasını kurduğu tarih olan 1081 yılı Deniz Kuvvetleri Komutanlığımızın kuruluş tarihi olarak kabul edilmektedir.