Ders İzle Online Ders İzle
Lise 2. sınıf tarih dersi 3.ÜNİTE: ARAYIŞ YILLARI 17. YÜZYIL (1600 -1700) nın konusu olan IV. Mehmet Dönemi Islahat Çalışmaları konu anlatımını aşağıdan okuyabilirsiniz.
IV. Mehmet Dönemi Islahat Çalışmaları
I. Kuyucu Murat Paşa:
Kuyucu Murat Paşa I. Ahmet devrinde sadrazam oldu. Celâli isyanlarının çoğalması üzerine Avusturya ile anlaşma yaptıktan sonra (1606) Anadolu’ya geçerek askeri tedbirleri almış ve altmış bin kadar kişiyi cezalandırarak isyanları bastırmıştır. Ancak Kuyucu Murat Paşa’nın yaptığı ıslahat isyanları temelden çözmeyi amaçlamadığı için, isyanlar yeniden çıkmıştır.
II. Tarhuncu Ahmet Paşa’nın Islahatı:
Tarhuncu Ahmet Paşa IV. Mehmet devrinde sadrazam oldu. 1652 yılında sadrazamlık görevine geldiğinde önce maliyeyi ele aldı. Bütçe hazırlayarak devletin gelirlerinin 24 milyon, giderlerinin 25,5 milyon altın olduğunu gördü. Mali defterlerin on yıllık incelenmesi sonunda bütçe açığının saray masraflarının çokluğundan ve gereksiz olarak verilen hediye ve bahşişlerden geldiğini anladı. Tarhuncu bütçeyi denkleştirme için saray harcamalarını azaltmaya çalıştı. Fakat çıkarları elden giden çevrelerin faaliyetleri sonucunda idam edildi.
III. Köprülüler Devrinde Islahatlar:
Tarhuncu’dan sonra işbaşına gelenlerin başarısızlığı üzerine Valide Turhan Sultan’a Vezir Köprülü Mehmet Paşa tavsiye edildi. Köprülü, devleti bu durumdan kurtaracağını, ancak bazı şartları olduğunu söyledi. Saraydan istediği şartlar şunlardı.
- Saray, devlet işlerine karışmayacaktı.
- Devlet işleriyle ilgili olarak saraya sunacağı her teklif kabul edilecekti.
- Devlet memurlarına istediği kimseleri atayacaktı.
- Hakkında bir şikâyet olursa önce kendisine sorulacak, savunması alındıktan sonra bir karar verilecekti.
ü Köprülü Mehmet Paşa, ileri sürdüğü bu şartlarla tam bağımsız bir sadrazam olarak istediklerini yapabileceği bir ortam hazırlamayı amaçlamıştır.
Köprülü Mehmet Paşa’nın sadrazamlığı döneminde (1656–1661):
- İstanbul’da ulema arasındaki dini tartışmayı sona erdirerek ortalığı yatıştırdı.
- Girit kuşatması nedeniyle Venedikliler Çanakkale Boğazı’nın abluka altına almışlardı. Yapılan mücadelelerde bu abluka kaldırıldı. Venedikliler tarafından işgal edilmiş Limni, Bozcaada ve İmroz’u geri aldı. Girit’e asker ve cephane gönderdi.
- Erdel Beyi Rokoçi’nin isyanı bastırıldı.
- Köprülü’nün başarıları üzerinde Anadolu’da bağımsız yaşamaya başlamış beylerbeyi ve sancak beyleri onun Erdel’de bulunduğu sırada Abaza Hasan Paşa’nın etrafında toplanarak Padişaha şikâyette bulundular. Kanlı savaşlardan sonra asiler itaat altına alındı.
- Köprülü Mehmet Paşa’nın politikası da Kuyucu Murat Paşa ve IV. Murat gibi kuvvet ve şiddet yoluyla ülkede asayişi sağlamaktı.
Köprülü Mehmet Paşa’dan sonra oğlu Fazıl Ahmet Paşa sadrazam oldu (1661–1676). Bu devirde de;
- Erdel yüzünden Avusturya ile savaşlar yapılarak Vasvar Antlaşması imzalandı (1664).’
- Girit’in fethi gerçekleşti (1669).
- Podolya’yı Osmanlı topraklarına katan Bucaş Antlaşması yapıldı.
Fazıl Ahmet Paşa’dan sonra Köprülü ailesinden;
- Merzifonlu Kara Mustafa paşa (1676–1683)
- Fazıl Mustafa Paşa (1683–1691)
- Amcazade Hüseyin Paşa (1691–1699) Sadrazamlık makamına getirilmiştir
XVII. YY. Islahatların Genel Özellikleri:
- XVII. yüzyıl ıslahatları fazla gelişme imkânı bulamamıştır.
- Osmanlı Devleti’nin duraklamasına çözüm getirilememiştir.
- Kuvvet ve şiddet yoluyla ülkede asayişin sağlanması amaçlanmıştır.
- Islahatlarda Avrupa etkisi olmamıştır.
- Islahatlar şahıslara bağlı kalmış, devlet adamları görevden ayrıldığında her şey yeniden bozulmuştur.
- Islahatlar halka mal edilememiştir.
- 7. Islahatlar padişahların yetersizliği, yenilik karşıtı olan Yeniçeri ocağı, ulema ve saray kadınlarının tepkisinden dolayı başarıya ulaşamamıştır.
Islahatların başarılı olmamasında:
1) Islahat yapan devlet adamları ve padişahların uzun süre işbaşında kalamamaları.
2) Çıkarları elden giden çevrelerin entrika ve isyanlarla ıslahatlara tepki göstermeleri etkili olmuştur.
Kuyucu Murat Paşa, IV. Murat ve Köprülüler kuvvet ve şiddet yoluyla ülkede güvenliği sağlamayı amaçlamışlardı.
